Wolna elekcja – wybór króla przez szlachtę, w którym każdy szlachcic mógł wziąd udział osobiście. Szlachta głosowała na zjeździe województwami w obecności posłów, którzy odnosili jej głosy do senatu, wybór króla ogłaszał marszałek.

Po śmierci Zygmunta II Augusta (1572), ostatniego władcy z dynastii jagiellooskiej, trzeba było określić sposób obioru nowego władcy. W okresie I wielkiego bezkrólewia rywalizowali miedzy sobą katolicy skupieni wokół prymasa Jakuba Uchaoskiego, protestanci byli skupieni wokół marszałka wielkiego koronnego Jana Firleja. Spór dotyczył organizacji bezkrólewia, zasad powołania nowego króla.